Dünyanın bir numaralı kültür bitkisi olan buğdayda ciddi üretim kayıplarına yol açan bir mantar hastalığı olan sarı pas ile mücadele için bilim adamları İzmir’de buluştu.
Uluslararası Buğday Sarı Pas Sempozyumu; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kuru Tarım Alanları Uluslararası Tarımsal Araştırma Merkezi-ICARDA, Borlaug Küresel Pas Girişimi-BGRI, Uluslararası Mısır ve Buğday İyileştirme Merkezi-CIMMYT ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Organizasyonu-FAO işbirliği ile 28 Nisan-1 Mayıs 2014 tarihlerinde İzmir’de düzenlendi.
Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ETAE’nin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı adına, organizasyonunda görev aldığı sempozyuma 40’dan fazla ülkeyi temsilen, 200’ün üzerinde bilim insanı ve uzman katıldı. Katılımcılar sempozyumun üçüncü gününde bakanlığın ve ICARDA’nın işbirliği ile ETAE’de yürütülen buğday pas hastalığı denemeleri ve materyal test çalışmalarını, yerinde inceledi. Sempozyum katılımcıları, bakanlık ve ICARDA ortaklığında ETAE kampus alanında faaliyet gösterecek olan ve yapımı süren, Bölgesel Tahıl Pas Hastalıkları Araştırma Merkezi’ni ve halen çalışmakta olan pas laboratuvarını ziyaret ettiler ve incelemelerde bulundular. Katılımcılar ETAE’nin bitki genetik kaynakları, Ulusal Tohum Gen Bankası, Doku Kültürü Merkezi çalışmaları ve buğday araştırmalarını da yerinde görme ve bilgi alma imkanını buldu.
Dünyadaki 5 önemli merkezden biri haline getirilen Menemen’deki Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE) yüzde 50 verim kaybına neden olabilen sarı pasa karşı dayanıklı buğday çeşitlerinin geliştirilmesi konusunda fikir alış verişi yapmak amacıyla 40 ülkeden 200 bilimadamını İzmir’de buluşturdu.
Türk tarımının gelişmesi için yıllardır yaptığı bilimsel çalışmalarla ön plana çıkan, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bağlı İzmir-Menemen’deki Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE) ABD, Kanada, Fransa ve Danimarka ile birlikte dünyada sarı pasa karşı mücadele için oluşturulan 5 merkezden biri haline getirildi. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın ICARDA ile birlikte kurduğu merkez, Kuzey Afrika’dan Batı ve Orta Asya’ya kadar geniş bir alana hizmet verecek.
2. Uluslararası Buğday Sarı Pas Sempozyumu sarı pas konusunda uluslararası üne sahip 40 ülkeden 200 bilim insanını bir araya getirdi ve sarı pasın dünyadaki durumunu ele aldı. Ayrıca katılımcılar sarı pasa dayanıklı buğday çeşitlerinin geliştirilmesi konusunda fikir alış verişinde bulundu. Sempozyumun sonuç raporunun tüm dünyada yayınlanarak; ülkelerin ortak mücadelesinin temelini oluşturması amaçlanıyor.
Sempozyumda sarı pasın dünyadaki mevcut durumu, önümüzdeki yıllarda olması muhtemel gelişmeler, buğdayda sarı pasa dayanıklılık ile ilgili yapılan son bilimsel çalışmaların dünya bilimsel arenasına sunumu, değişik ülkelerde sarı pasa dayanıklı çeşitlerin tohumluk üretimleri ve bunların üreticiler tarafından kullanım durumu, sarı pasın zararlarına karşı güçlerin birleştirilmesi için kurumlar ve ülkeler arası işbirliklerinin geliştirilmesi gibi konular ele alındı.
16 bin çeşit buğday üzerinde inceleme
İzmir-Menemen’deki Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü içinde kurulan Bölgesel Tahıl Pas Hastalıkları Araştırma Merkezi, sarı pasa karşı dayanaklı buğday çeşitleri geliştirmek üzere 16 bin farklı buğday türü üzerinde incelemelerine başladı. Kuzey Afrika’dan, Asya’ya kadar çok geniş bir alandan sorumlu olan merkez, yapacağı çalışmalar sayesinde, buğdayda verim ve kalitenin düşmesine neden olan sarı pasa karşı en dayanıklı buğday çeşitlerini bulacak. Dayanaklı çeşitler, hem ülkemizdeki hem de merkezin sorumluluk bölgesindeki buğdayı pas hastalıklarından koruyacak.
Buğdayın en büyük düşmanı olan sarı pas, bitkiyi zayıflatıp daneyi buruşturarak büyümesine engel oluyor. Bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye sınır tanımaması nedeniyle “Pasaportu olmayan hastalık” olarak anılan sarı pas, rüzgar ile taşınıyor ve zaman zaman kıtalararası yayılmalar gösterebiliyor. Ülkemizde 1991 ve 1994 yıllarında yayılım gösterdi ve 100 milyon dolara yakın zarar verdi. 2010’da ise Türkiye’de Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ve komşu ülkelerde milyon dolarlara varan ürün kaybına neden oldu.
